Choroby autoimmunologiczne w dzisiejszych czasach to istna epidemia. To drugie najczęstsze schorzenia występujące w krajach rozwiniętych.
Hashimoto już nikogo nie dziwi, podobnie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, ale jest ok. 100 różnych chorób zaklasyfikowanych jako autoimmunologiczne. Nie znamy przyczyn chorób autoimmunologicznych, i konwencjonalna medycyna nie potrafi ich skutecznie leczyć. Wiele osób nawet nie jest świadomych, że problem ich dotyczy.
Skąd się biorą choroby autoimmunologiczne?Nie rozumiemy jeszcze wszelkich czynników wpływających na wystąpienie i rozwój choroby. Z pewnością jest jakiś genetyczny komponent, ale to za mało...jak często mówię: nasze geny ładują broń, ale to dieta i styl życia pociągają za spust.W tym przypadku są to toksyny, wirusy jak EBV, infekcje jak przerost Candidy, nietolerancje pokarmowe czy pośrednio
stres i upośledzone mechanizmy detoksu.
Jak poznać, że masz chorobę autoimmunologiczną?Nie jest to łatwe ponieważ symptomy nie są specyficzne i najczęściej dotyczą całego organizmu. Do najczęstszych należą:
- ogromne zmęczenie, którego nie rozwiązuje nawet odpoczynek, jest typowe i prawie zawsze obecne w chorobach auto
- ból mięśni i stawów, może to być typowy ból lub uczucie pieczenia czy też ból podobny do zakwasów
- niestabilny poziom cukru we krwi, często chronicznie niski
- słabe mięśnie, często pojawiają się wraz z utratą siły
- spuchnięte gruczoły: okolice gardła, pach/ramion czy pachwin
- stan zapalny, jest obecny zawsze i może dotyczyć całego organizmu
- kiepska odporność, zarówno w kwestii gryp, przeziębień, kataru, jak i infekcji ucha, pęcherza, grzybic czy też bardzo wolny proces rekonwalescencji po chorobie
- problemy z zasypaniem lub wybudzanie się w nocy
- zmiany w wadze ciała, zarówno tycie jak i chudnięcie bez wyraźnej przyczyny
- zmiany w ciśnieniu krwi, zazwyczaj niskie ciśnienie, zawroty głowy, omdlenia, palpitacje i zmiany rytmu serca
- przerost Candidy, może objawiać się problemami z trawieniem, wiecznym karterem, grzybicami
- problemy trawienne takie jak bóle brzucha, zaparcie, skurcze, wzdęcia, biegunki czy nadmierne gazy
- alergie na jedzenie czy chemikalia
- depresja i nerwica, również częste zmiany nastroju, ataki paniki, drażliwość
- problemy z pamięcią
- bóle głowy i
migreny- podwyższona temperatura ciała
Diagnoza i leczenieOczywiście diagnoza chorób autoimmunologicznych nie jest łatwa. Nie ma w naszej medycynie osoby specjalizującej się w systemie odpornościowym, więc w zależności jaki system jest atakowany, do takiego specjalisty trafimy. Jeśli to jest łuszczyca to czeka nas dermatolog, jak Hashimoto to endokrynolog, jak reumatoidalne zapalenie stawów to reumatolog itd.
Oczywiście konwencjonalna medycyna nie szuka przyczyn naruszonego systemu odpornościowego i zajmuje się gaszenie symptomów poprzez użycie leków przeciwzapalnych, sterydów czy imunosupresantów. Zamiast leczyć przyczynę i zająć się stanem zapalnym, po prostu go blokują. A przyczyna jest i ma się całkiem nieźle.
Niekonwencjonalne leczenie, ale nie stricte neuropatyczne (nie będę dziś o nim pisać, bo wydaje mi się lekko archiwalne) polega na zaadresowaniu czterech głównych filarów biorących udział w przebiegu chorób autoimmunologicznych. Są nimi: dieta, hormony/stres, jelita oraz detoks.
Nie jest jednak realne aby wyleczyć się z chorób auto, bo gdy raz organizm zacznie się atakować nie sposób go tego oduczyć. Możliwe jest natomiast wyłączenie tej reakcji i remisja choroby, a przy odpowiedniej strategi całkowite odstawienie leków. Jest to oczywiście zależne od stopnia agresywności choroby i tego jakie spustoszenie zdążyła już w organizmie. Często gdy zaatakowany został organ endokrynologiczny jak tarczyca, na skutek fizycznego uszkodzenia należy przyjmować hormony (jakiś czas lub całe życie - osobiście jestem zdania, że w ciągu kilku lat odpowiedniej terapii tarczyca potrafi się zregenerować). Niemniej jednak każdy miesiąc ma znaczenie w przypadku chorób autoimmunologicznych, więc im szybciej osoba zostanie poddana odpowiednie terapii, zamiast usypiania jej symptomów, tym większa szansa na szybszą remisję i mniejsze straty.
Nieszczelne jelitawspólnym mianownikiemMamy już dziś niepodważalne dowody, że nie ma chorób autoimmunologicznych bez jakiejś dozy nieszczelności jelit. Nieszczelna śluzówka ma miejsce gdy w obrębie wyściółki jelita powstają pewne ubytki. W praktyce oznacza to, że pewne niestrawione resztki pokarmowe i toksyny, które powinny znajdować się w jelicie, mogą dostawać się do krwiobiegu i powodować reakcję ze strony układu immunologicznego oraz przedostając się przez barierę krew-mózg dostać się do mózgu. W konsekwencji powstaje ogólnoustrojowa reakcja zapalna.
Nieszczelna śluzówka może powstać na skutek wielu czynników. Praktycznie wszystko co zaburza prawidłową florę bakteryjną przewodu pokarmowego może naruszyć tą cienką wyściółkę. Można tu wymienić dietetyczne wybory takie jak cukier, zboża, przetworzone produkty oraz leki (
antybiotyki, tabletki antykoncepcyjne), chlor i flor, alkohol, pestycydy czy nawet zanieczyszczenia środowiskowe. Winowajcami są także tabletki antykoncepcyjne, stres i nadmierny wysiłek fizyczny.
Objawy nieszczelnej śluzówki
Przyczyny nieszczelnej śluzówkiWierzy się, że system odpornościowy traci umiejętność rozpoznawania własnego i obcego gdy antygen lub proteina wejdzie z nim w interakcje. Taką bramką do systemu odpornościowego są jelita. W normalnych warunkach są one niewrażliwe na obecność protein. Białko jest rozkładane do postaci łańcuchów peptydowych, a te do aminokwasów, które są absorbowane. W przypadło gdy jelito nie jest szczelne, niestrawione białka mogą dostać się do krwiobiegu i wywoływać reakcje autoimmunologiczne.
Połączenia między komórkami w jelitach są zamykające czyli działają podobnie jak uszczelka. Problem pojawia się gdy na skutek chronicznego stanu zapalnego te połączenia rozluźniają się. Notabene gdy mamy stan zapalny jelit mamy też pewność, że coś innego w naszym organizmie również jest objęte zapaleniem.
Innym możliwym mechanizmem niepożądanych substancji do krwiobiegu jest transport przez komórkę do komórki przy pomocy receptorów (epidermal growth factor receptor) znajdujących się w jelitach, które zachowują się jak koń trojański.
Niezależnie jednak od mechanizmu w jaki problematyczne substancje dostają się do krwiobiegu, problem pojawia się gdy jelita zostaną uszkodzone. A jest to możliwe dzięki nieodpowiedniej diecie bogatej w lektyny i gluten. WGA - jedna z lektyn ma właściwości niszcząca śluzówkę, odkrywa receptory i daje możliwość przyłączenia się się do nich. WGA może łączyć się z polisacharydami tworzącymi ścianę komórkową bakterii i wieloma innymi proteinami. Zachowuje się jak klej. W normalnym scenariuszu bakterie są wybijane przez enzym lizozym, jednak gdy WGA jest do nich przyłączona nic ich nie ruszy, bo WGA jest odporna na enzymy i chroni jak pancerz to co z sobą niesie. Nie działa też na nią kwas solny ani fermentacja. Może pomóc gotowanie w szybkowarze (przez min. godzinę).
Lektyny generalnie podrażniają jelita i powodują stan zapalny, ale to ich pomocniczy charakter w transporcie substancji do krwiobiegu doprowadza do wywołania reakcji systemu odpornościowego. I jest to prawidłowa reakcja - gdy coś dostanie się do krwiobiegu, co nie powinno tam się znaleźć chcemy odpowiedzi zapalnej. Problem jest gdy ta reakcja jest dzień w dzień, godzina w godzinie przez lata. A tak właśnie to wygląda gdy nastawiamy nasze organizmy na czynniki niszczące integralność jelit. Badania in vitro wskazują, że 100g chleba jest wystarczającą dawka lektyn do wywołania reakcji zapalnej. Inne problematyczne lektyny poza WGA to: PHA (fasole) i SBA (soja) czy lektyny w pomidorze.
Mleko oprócz szeregu
problematyczny aspektów, o których była już mowa, posiada hormon betacelluinę, liganda dla receptora EGF oraz dla kazeiny. Czyli do systemu może wejść zarówno betacelluina, kazeina jak i większe peptydy, których częścią jest kazeina. Notabene nie bez powodu kazeina jest uważana za jednego z większych alergenów.
Lizozym, o którym wspomniałam wcześniej jest silnym enzymem niszczącym ściany komórkowe bakterii. Niszczy gram pozytyne i gram ujemne bakterie i tak naprawdę znajduje się we wszystkich komórkach ciała. W jajku, a dokładniej w jego białku, znajduje się duża ilość tego enzymu. I on niestety też trafiając do naszych jelit lubi się przyczepiać do receptora EGF. Duża koncentracja lizizymu spowoduje rozkład bakterii i utworzenie bloków - liozym plus bakteria. Lizozym jest oporny na enzymy trzustkowe, więc tworzy takie konstrukcje, które poprzez przyłączenie się do EFG przedostają się do krwiobiegu. In vivo lizozym jest niegrożny, ale w jelitach może spowodować reakcję autoimmunologiczną.
Niebezpieczne dla schorzeń autoimmunologicznych sa również warzywa psiankowate, które mocno ingerują w działanie naszego mózgu oraz wpływają na układ odpornościowy. Jest to związane z substancjami chemicznymi nazywanymi glikoalkaloidy, które np. rośliny używają aby odstraszyć zwierzęta chcące je zjeść. To takie naturalne pestycydy, np. solanina czy tomatyna. Spożycie ich powoduje podrażnienie przewodu pokarmowego oraz wpływa na acetylocholinę znajdującą się w mózgu. Może to prowadzić do cieknącego jelita oraz nadmiernej stymulacji układu odpornościowego. Np. we wspomnianym pomidorze znajduje się taki typ glikoalkaloidu, który używany jest w produkcji szczepionek aby mieć pewność, że pacjent uzyska odporność przeciw wirusowi, na który jest szczepiony.
Ponadto warzywa psiankowate zawierają groźne i wspomniane już lektyny oraz saponiny, podobnie jak zboża czy strączki. I niestety np. pomidor zawiera taki typ lektyn, który szybko dostaje się do krwiobiegu i przyczynia się do rozwoju cieknącego jelita.
Toksyny, leki i inneOczywiście
gluten jest najczęstszym powodem problemów z nieszczelnym jelitem, ale o tym wszyscy czytelnicy Tłustego już od dawna wiedzą. Oprócz diety problematyczne dla jelit są toksyny środowiskowe, leki (przeciwbólowe, hormonalne, sterydy, antybiotyki, IPP) oraz stres i nadmierny wysiłek fizyczny. Mało osób, zdaje sobie sprawę, że ciężkie treningi mogą doprowadzić do nieszczelnego jelita, podobnie jak alkohol i ostre jedzenie.
Istnieje wiele różnych źródeł toksyn:
- syntetyczne dodatki do jedzenia
- amalgamowe plomby
- leki i suplementy o kiepskim składzie
- dym nikotynowy
- alkohol
- kawa (większość jest zanieczyszczana)
- pestycydy i środki owadobójcze
- sztuczne słodziki
- perfumy
- parabeny w kosmetykach
- środki czyszczące
- proszki i płyny do prania
- odświeżacze powietrza
Nie wszystkie te produkty są toksyczne, dlatego trzeba sprawdzać skład, ale zdecydowana większość jest. Zwłaszcza sporo ich w środkach codziennego użycia, przeciętna kobieta w roku nakłada na siebie niezliczoną liczbę szkodliwych substancji. Kremy, toniki, żele, balsamy i produktu do makijażu to produkty warte rewizji. Bez problemu można znaleźć mniej chemiczne substytuty. I przy chorobach autoimmunologicznych ma to znaczenie ogromne, ale przeciętny zdrowy człowiek nie musi być aż tak neurotyczny.
Toksyny są oczywiście nie do uniknięcia w dzisiejszym świecie, ale problem pojawia się wtedy gdy mamy za duże obciążenie toksynami i/lub gdy jesteśmy predysponowani do problemów z detoksem. Sporo osób ma problemy z metylacją na skutek zaburzenia genetycznego. System odpornościowy jest bardzo wrażliwy na toksyny. Toksyny mogą powodować stres na systemie odpornościowym i uszkadzać jego komórki na skutek interakcji, lub mogą bezpośrednio powodować szkodę na danym organie (np. rtęć i pestycydy w tarczycy), co w konsekwencji sprawia, że organ przestaje być rozpoznawany przez układ odpornościowy jak własny, i zostaje atakowany. Hashimito, stwardnienie rozsiane, reumatologiczne zapalnie stawów czy toczeń to najczęstsze choroby powiązane z destrukcyjnym wpływem toksyn.
Na szczególną uwagę zasługuje rtęć w rybach i inne potencjalne bioaktywne składniki. Nie polecam z tego powodu kupowania tuńczyka, zwłaszcza w puszcze i ryb hodowlanych. Najlepsze będą małe rybki jak sardynki, szprotki czy też ryby morskie głębokowodne. Teoretycznie część aktywności rtęci równoważy obecność witaminy E w diecie, jednak nie tylko rtęć jest potencjalnie groźna.
Stan zapalnyjelit
Niezależnie czy jest to SIBO czy przerost Candidy lub stan zapalny na skutek nieprawidłowych procesów trawienia istnieje ogromna szansa, że uszkodzi śluzówkę jelita i doprowadzi do przerwania jej integralności. Trawienie jest procesem od góry do dołu, więc wszelkie zaburzenie na dowolnym odcinku upośledza kolejne etapy. Gdy np. masz zbyt mało kwasu solnego, białko nie zostanie odpowiednio strawione, a odpowiedź ze strony enzymów trzustki będzie mniejsza, co z kolei i spowoduje, że jedzenie nie będzie rozłożone prawidłowo, a wysokie PH daje szansę rozwoju patogenicznych bakterii. Dlatego nie tyko troska o bezpośrednio to się dzieje w jelitach jest ważna, ale również kluczowe jest zaadresowanie procesu trawienia w kompleksowy sposób.
Kto powinien stosować protokół autoimmunologiczny?
Z pewnością każdy kto cierpi na choroby takie jak (z Wikipedii):
- choroby układowe tkanki łącznej: toczeń rumieniowaty układowy, twardzina, układowe zapalenia naczyń,
- reumatoidalne zapalenie stawów, reaktywne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,łuszczycowe zapalenie stawów
- nieswoiste zapalenia jelit: wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna;
- choroby tarczycy: zapalenie tarczycy Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa;
- choroby neurologiczne: miastenia, stwardnienie rozsiane, ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia;
- choroby skóry: bielactwo nabyte (podejrzewane)[1], łuszczyca, łysienie plackowate;
- niedokrwistość Addisona-Biermera;łuszczycowe zapalenie stawów;
- sarkoidoza.
Ponieważ choroby autoimmunologiczne są predysponowane genetycznie, osoby u których w rodzinie występują tego typu schorzenia muszą zachować szczególną ostrożność. Nie polecałabym jednak przejścia na dość restrykcyjny protokół autoimmunologiczny, tylko zastosowanie klasycznego paleo z ręką na pulsie i obserwacją symptomów. W momencie gdyby jakieś sygnały dawały przypuszczenie o możliwości wystąpienia choroby można wprowadzić zmiany. Do tego momentu skupiłabym się na kategorycznym unikaniu zbóż, roślin strączkowych, nabiału oraz dbaniu o jelita i minimalizowaniu źródeł i skutków stresu. Czynnik genetyczny nie oznacza, że osoba jest skazana na wystąpienie choroby ale zdecydowanie zwiększa jej szanse. Szacuje się, że w przypadkach chorób autoimmunologicznych aż o 1/3, z tego powodu warto zadbać o pozostałe 2/3.
Jak długo stosować protokół autoimmunologiczny?
Wszystko zależy od stanu zdrowia chorego. Im objawy są bardziej natężone, a przebieg ciężki tym dłużej warto unikać problematycznych produktów. Niektóre osoby stosują taką dietę całe życie. Miesiąc jest okresem minimalnym, po którym można wprowadzić pojedynczo produkty takie jak jajka czy warzywa psiankowate. I w zależności od reakcji organizmu podjąć decyzję co dalej. Optymalnie jest pozbyć się większości symptomów przed introdukcja nowych produktów i uważne obserwowane reakcje ciała. W większości przypadków nietolerowane jedzenie po pewnym czasie bycia na protokole autoimmunologicznym da silniejszą reakcję niż wcześniej. Celem jest dojście do klasycznej diety paleo, co przeważnie zajmuje około pół roku.
Dieta
Cała idea diety polega na jak największej gęstości odżywczej dostarczanego jedzenia, przy jednoczesnym minimalizowaniu stanu zapalnego i wyeliminowaniu produktów, które mogą podrażniać jelita, przerywać ich szczelność, doprowadzić do nierównowagi flory bakteryjnej jelit czy też aktywować system odpornościowy.
Wielu chorych ma problemy z poziomem glukozy we krwi i jest bardzo wrażliwych na zmiany jego wartości. Dlatego odradzam na samym początku jedzenia dużej ilości owoców. I warto zacząć od tych mających mniejszy wpływ na skoki cukru jak truskawki, porzeczki, cytryny, borówki, jagody, maliny itd. Jedna - dwie porcje będą wystarczające.
W przypadku stabilnego poziomu glukozy we krwi nie widzę sensu stosowania takich ograniczeń, zwłaszcza że owoce to bogate źródło węglowodanów, które pozwalają na stabilny poziom leptyny. Jeśli leptyna się zwiększy, jak ma to miejsce na diecie niskowęglowodanowej, pociągnie za tym wzrost stanu zapalnego. Istnieją dowody, że fruktoza ma większy udział w stanie zapalnym niż glukoza dlatego banany, melony, winogrona, ananas czy śliwki mogą być bezpieczniejszą opcją. Te owoce mają więcej glukozy niż inne.
Co można jeść?
- Mięso - im lepszej jakości tym bezpieczniejsze, wolne od hormonów i antybiotyków jest oczywiście nadrzędną opcją: wołowina, wieprzowina, cielęcina, jagnięcina, dziczyzna, kurczak, indyk, gęś, królik, kaczka plus wszelkie podorby
- Owoce morza i ryby - preferowane z głębokiego ocenu lub mniejsze rybki: łosoś, pstrąg, dorsz, sardynki, szprotki,
- Owoce - jabłka, banany, awokado, mango, ananas, borówki, jagody, porzeczki, wiśnie, pomarańcze, cytryny, winogrona, kiwi, arbuz, morele, gruszki, śliwki, truskawki
- Warzywa - dynia, sałaty, szpinak, szparagi, buraki, marchew, pietruszka, brokuł, koper włoski, szczypiorek, czosnek, cebula, seler, seler naciowy, ogórek, grzyby, rabarbar, rzodkiewka, oliwki, kapusta, słodki ziemniak, por, botwinka, kalafior, brukselka, cukinia*
*w przypadku Hashimoto warzywa krzyżowe muszą być dobrze ugotowane
- Tłuszcz - smalec, masło, olej kokosowy, olej z awokado, oliwa z oliwek
- Przyprawy - rozmaryn, tymianek, melisa, lawenda, bazylia, oregano, kozieradka, kminek, majeranek, cynamon, kardamon, wanilia, goździki, kurkuma, sól, chrzan itd.
- Napoje - woda, herbata ziołowa, zielona, czerwona, czarna, kwas buraczany, woda kokosowa, mleko kokosowe, wodny kefir
Co w umiarkowanej ilości?
- mąki: tapioca, maranta trzcinowa
- słodziki: miód, suszone owoce, syrop klonowy
Co jest zakazane?
- zboża wszelkiego rodzaju łącznie z pseudo-zbożami
- warzywa psiankowate: ziemniaki, pomidory, papryka i papryczki ostre, bakłażan,
- rośliny strączkowe: fasole, soczewica, bób, orzeszki ziemne, soja
- przetworzone: oleje roślinne (słonecznikowy, rzepakowy, sojowy, kukurydziany, roślinny itd.)
- przetworzone mięsa, wędliny, parówki czy kiełbasy o skomplikowanym składzie
- przyprawy: pieprz, chilli, curry, papryka, kolendra, musztarda/gorczyca, gałka muszkatołowa, anyż, kumin
- orzechy i pestki (za wyjątkiem kokosa)
- alkohol
- słodziki
- czekolada
- kawa
- zagęszczacze (np. guma guar)
- dodatki: lecytyna sojowa
UWAGA: zboża, rośliny strączkowe, nabiał, rafinowany cukier, oleje roślinne (za wyjątkiem oliwy) są permanentnie zakazane i nie można ich wprowadzić do diety po okresie przejściowym
Co jest ważne?- zbyt mała ilość węglowodanów w diecie może być zbyt stresująca dla organizmu (nadnercza/wątroba)
- zbyt duża ilość białka może spowolnić proces leczniczy
- minimalizacja spożycia Omega6 / zwiększenie spożycia
Omega3- warto dobrze gotować jedzenie aby było łatwiej trawione i skupić się na dokładnym przeżuwaniu
- domowy rosół: leczniczy we wszelkich aspektach, przeciwzapalny
- olej kokosowy: działa antyzapalnie, antybakteryjnie i antygrzybicznie, wybieraj Extra Virgin
- podroby: są niezwykle gęste odżywczo, zawierają szereg składników optymalizujących reakcje układu odpornościowego jak witaminy A i D
- fermentowane produkty: kapusta, ogórki, kwas buraczany, kombucha czy wodny kefir są naturalnymi probiotykami
- tłuste ryby: bogate w Omega3, zmniejszają stan zapalny
- niepasteryzowany i niefiltrowany ocet jabłkowy - poprawi trawienie
- wołowina z krów karmionych tylko trawą ma większą ilość Omega3 i mniejszą Omega6
Leczenie alternatywne vs konwencjonalneCiężko powiedzieć, że klasyczna medycyna leczy choroby autoimmunologiczne. Najczęściej po prostu blokuje się system odpornościowy lekami, a nie zwraca uwagi na przyczynę, która wywołała stan zapalny i reakcję autoimmunologiczną. Organizm walcząc z czymś, a może to być infekcja, toksyny, nietolerowane jedzenie czy stres, nagle gubi się i zaczyna atakować własne tkanki. Stłumienie tej reakcji nie jest żadnym rozwiązaniem. Wiele osób z chorobami autoimmunologicznym mam za sobą również historię przyjmowania leków lub częstych infekcji, i prawdopodobnie tkwiło w takim niskpoziomowym stanie zapalnym latami nim wystąpiła choroba.
Czasem wszystko zaczyna się od niewinnej nierównowagi hormonów np. tarczycy, estrogenu, progesteronu czy testosteronu, w wyniku której rozwija się nieszczelne jelito. Czasem problemy z detoksem na skutek niedoboru składników odżywczych czy też genetycznych predyspozycji (upośledzona metylacja) lub zbyt mało witaminy D są winowajcami. Nie zawsze to musi być poważna infekcja czy inna poważna choroba.
JelitaPierwszym krokiem jest usunięcie problematycznych czynników wpływających na zdrowie jelit. Są to zarówno pro zapalne produkty w diecie jak i potencjalne infekcje, zakażenia grzybiczne, SIBO, przerost Candidy czy pasożyty. U większości osób zastosowanie odpowiedniej diety jest wystarczające, u innych istnieje konieczność przeprowadzenia złożonej kuracji leczniczej.
Drugim krokiem jest uzupełnienie brakujących komponentów, które poprawią funkcje przewodu pokarmowego. To mogą być zioła wspomagające trawienie, żółć, kwas solny czy enzymy trawienne. To bardzo ważny krok w przypadku gdy trawienie od dawna było problematyczne.
Trzecim krokiem jest włączenie dobrego probiotyku do diety. Mogą to być również naturalne probiotyki, ale zdecydowanie w pierwszej fazie leczenia probiotyk o dużej różnorodności szczepów bakterii oraz wysokiej ich ilości (ok. 15-30 mln) będzie zbawienny.
Po jakimś czasie należy dołączyć prebiotyki, bo tak naprawdę probiotyki wzmacniają działanie prebiotyków, nie na odwrót jak się powszechnie uważa. Prebiotyki są jedzeniem dla naszej dobrej flory bakteryjnej, dlatego inulina czy trochę opornej skrobi zawsze powinny być uwzględnione w diecie (jeśli pkt. 1 i 2 są zaadresowane).
I oczywiście nie można zapomnieć o regeneracji nieszczelnej śluzówki. Suplementacyjnie stosuje się glutaminę w wysokich dawkach, kwas solny oraz enzymy, slippery elm, marschmallow root oraz lukrecję DGL. Do diety należy włączyć domowy rosół, Omega3 oraz olej kokosowy. Nieszczelne jelita zazwyczaj regenerują się dość szybko, ale gdy obecny jest również inny problem jak np. SIBO, czas leczenia może się wydłużyć.
Detoks/wątrobaBez odpowiedniego zaadresowania kwestii
detoksu nie będziemy w stanie ani pozbyć się toksyn jakie znajdują się w naszym ciele, ani neutralizować tych, które dostają się do organizmu każdego dnia. O detoksie było ostatnio sporo i warto pamiętać, że nie tylko trzeba się pozbyć toksyn i wzmocnić procesy ich oczyszczania i eliminacji, ale również zmniejszyć ilość substancji dostających się bezpośredniodo ciała. Lista jest długa: od
metali ciężkich, chemii w jedzeniu, kosmetykach czy środkach czystości aż po BPA w plastyku czy nadużywanie leków itd. To jest krytyczne dla osób z chorobami autoimmunologicznymi i powiedziałabym, że w tych przypadkach przesada jest wskazana.
StresKomponent nasilający wszelkie reakcje systemu odpornościowego. Może to być
stres zarówno psychiczny jak i fizyczny. Kortyzol, adrenalina i noradrenalina są silnie powiązane z reakcjami układu odpornościowego. Ponadto stres zużywa składniki odżywcze pomocne w trawieniu, detoksie czy zwalczaniu stanu zapalnego. Tak naprawdę stres nie tylko hamuje funkcje obronne systemu odpornościowego, ale powoduję generalną nierównowagę pomiędzy ramionami systemu odpornościowego (Th1,Th2). I oczywiście stres powoduje przerwanie integralności śluzówki jelit. Dużą rolę w radzeniu sobie ze stresem i wzmacnianiu odporności organizmu na stres, oprócz diety, odgrywa sen. Minimum 7 godzin dziennie i położenie się do łóżka przed 22 są niezwykle istotne. I mówiąc o stresie warto pamiętać, że nie tylko kortyzol ma znaczenie, zaadresowanie autonomicznego systemu nerwowego jest również bardzo ważne.
RuchWskazany jest spokojny i umiarkowany wysiłek jak spacery, joga, podnoszenie ciężarów (umiarkowane), jazda na rowerze, pływanie itd. Intensywne ćwiczenia, HIITy, tabaty, chroniczne cardio będą prowokować reakcję stresową. Wypadku chorób dotykających bezpośrednio mięśnie czy stawy (jak np. stwardnienie rozsiane) przywrócenie ich funkcji poprzez ruch jest niezbędne.
Jak zmniejszyć reakcje systemu odpornościowego?
Nasz system odpornościowy ma dwa główne ramiona: Th1 oraz Th2. Th1 jest odpowiedzialne za produkcję komórek komórek NK (natural killer) i limfocytów Tc (cytoksycznych), które są odpowiedzialne za 'zabijanie intruzów', natomiast Th2 odpowiada za produkcję limfocytów B, które oznaczają jakie komórki należy zniszczyć. Przeważnie jedno z ramion jest bardziej aktywne niż drugie. W zależności od tego, która strona jest bardziej dominująca podejmowane jest odpowiednie leczenie. W tym celu sprawdza się poziom cytokin, za pomocą których limfocyty Th (pomocnicze) komunikują się z systemem odpornościowym. Można powiedzieć, że cytokiny są jak hormony, co więcej w przypadku tarczycy odgrywają dużo większą rolę niż tylko i wyłącznie wpływ na przebieg Hashimoto. Podwyższony poziom cytokin Th1 lub Th2 blokuje receptory tarczycy, co nie pozwala hormonom na przedostanie się do komórki i prowadzi do niedoczynności.
Jak sprawdzić czy dominuje Th1 czy Th2?
Cytokiny mierzone dla Th1 to:
- IL-2
- IL-12
- TNF alpha (czynnik martwicy nowotworu alfa)
- Interferony
Cytokiny mierzone dla Th2 to:
Większość pacjentów z Hashimoto będzie miała dominujący Th1, ale są wyjątki do tej reguły. Dominacja Th1 jest charakterystyczna również dla cukrzycy typu I, stwardnienia rozsianego, a Th2 dla toczenia, dermatozy czy astmy. Nie wszystkie choroby autoimmunologiczne jesteśmy w stanie zidentyfikować w ten sposób i czasem nie sposób jest określić jednoznacznej dominacji przy pierwszym teście.
Jak balansować Th1 i Th2?
Równowaga pomiędzy tymi dwoma ramionami systemu odpornościowego to klucz do sukcesu w walce z z chorobami autoimmunologicznymi. W celu uspokojenia systemu odpornościowego stosowane są naturalne substancje, których zadaniem jest balansowanie obu ramion. Pierwszym krokiem jest wsparcie limfocytów T regulacyjnych, gdyż jakiekolwiek zaburzenie w tej kwestii (za dużo ataku, za mało powstrzymania ataku) spowoduje zwolnienie, zatrzymanie lub zwiększenie reakcji odpornościowej. W chorobie autoimmunologicznej brak równowagi zawsze będzie skutkował nieprawidłową akcją, dlatego dążymy do 'wyrównania' systemu.
Co może pomóc? (krok1)
- witamina D (celem jest górna granica normy)
- EPA/DHA (Omega3)
- podniesienie statusu glutationu
Kolejnym krokiem jest zaadresowanie dominującego ramienia systemu odpornościowego, poprzez stymulację ramienia które jest osłabione.
Co może pomóc? (krok2)
Stymulacja Th1 (dla dominacji Th2)
- Astragalus
- Echinacea
- Grzyb Beta-glucan
- Grzyby Maitake
- Lukrecja
- Melisa
Stymulacja Th2 (dla dominacji Th1)
- Kofeina
- Zielona herbata
- Ekstrakt nasion winogron
- Ekstrat kory sosny
- Ekstrakt kory wierzby
- Likopen
- Resveratrol
- Pycnogenol
Modulacja Th1 i Th2
- Probiotyki
- Witamina A
- Witamina E
- Colostrum
Zmniejszenie IL-1, aktywacja Th1 i Th2
- Boswellia
- Enzymy trzustkowe
- Kurkuma
Czasami nie sposób jednoznacznie określić dominacji jednego ramienia systemu odpornościowego, i w takich przypadkach trzeba zwrócić uwagę na stymulanty charakterystyczne dla obu ramion. Np. jak dana osoba czuje się po spożyciu kawy czy zielonej herbaty. Takich kombinacji sprawdzających aktywność Th1 lub Th2 jest wiele, jednak nigdy nie należy podejmować się samodzielnej weryfikacji.
W innych przypadkach Th1 i Th2 będą tak samo dominujące, limfocyty T supresorowe niskie, co oznacza że jakiś antygen stymuluje system odpornościowy. Wykonywany jest wtedy test (limfocyty T supresorowe niskie/limfocyty T pomocnicze (wynik powyżej 2 wskazuje na aktywny antygen). Antygenem może być grzyb, wirus, metale ciężkie, pestycydy czy gluten. Np. gdy jest obecna aktywna infekcja wirusowa, i to ona napędza chorobę autoimmunologiczną, a dana osoba ma dominację Th1 (w przewadze, po prawdopodobnie cytokiny Th1 i Th2 będą równie wysokie), to zamiast stymulować Th2 jak ma to miejsce w klasycznym protokole, priorytet jest postawiony na dalsze stymulowanie Th1, tak aby organizm mógł zwalczyć wirusy. W innym przypadku antygenem może okazać się np. metal ciężki, który na skutek nieszczelnego jelita zdołał przedostać się do krwiobiegu. W takiej sytuacji osoba będzie źle reagować zarówno na stymulację Th1 jak i Th2. Podstawowym krokiem będzie natomiast przywrócenie integralności barier wewnętrznych. Powszechnie stosowana chelatyzacja w takim przypadku może doprowadzić do uszkodzenia tkanki mózgu.
SuplementyJakie suplementy będą odpowiednie jest zależne od tego jaka jest pierwotna przyczyna reakcji autoimmunologicznej i ogólnego stanu zdrowia. Inne zalecenia będą dla osoby chorej na Hashimoto, a inne dla osoby z łuszczycą. Najczęściej stosowane to:
- witamina A (retinol) - niezbędna w trosce o odporność oraz w leczeniu śluzówki jelit
- witamina D - wiele osób cierpiących na choroby autoimmunologiczne cierpi na niedobory tego hormonu, i wiele badań wskazuje na regulacyjny wpływ witamin D na system odpornościowy
- koenzym Q10 - poprawia produkcję energii w mitochondrium i zwalcza zmęczenie
- enzymy trawienne/hcl - pomocniczy w dobrym trawieniu
- l-glutanmina - działa leczniczo na śluzówkę jelit
- lukrecja DGL - pomocna w regeneracji żołądka, jelit
- aloes - regeneruje i działa silnie przeciwzapalnie
- magnez - niezbędny dla setek reakcji enzymatycznych, którego brak u osób zestresowanych i jedzących niewłaściwą dietę
- probiotyk - uzupełnia florę bakteryjną jelit
- ostropest - dla regeneracji wątroby
- B-complex - niezbędne dla prawidłowego detoksu, B są zużywane w reakcji stresowej
- NAC - prekursor glutationu, najpotężniejszego antyoksydantu
- selen i cynk - antyoksydanty pomocne w redukcji stanu zapalnego
- glicyna - pomocna w trawieniu, detoksie a dodatkowo regeneruje śluzówkę żołądka i jelit
- kurkuma - silnie przeciwzapalna
- kwas kaprylowy - pomocny w przeroście Candidy i zakażeniach E.coli
PodsumowanieWalka z chorobami autoimmunologicznymi nie jest łatwa i nie ma jednego gotowego protokołu dla wszystkich chorych. Często obserwuje się fenomenalne remisje choroby już po miesiącu zastosowania terapii odżywczej i suplementów. Jednak nie zawsze jest realne w tak krótkim czasie znalezienie przyczyny, z powodu której system odpornościowy nie jest w równowadze i zaadresowanie jej. Niemniej jednak ta przyczyna zawsze jest i nie ma opcji aby istniała tylko choroba autoimmunologiczna bez innych symptomów ze strony innych systemów. Oczywiście zakładamy zawsze, że te 4 aspekty muszą być zaadresowane: dieta, jelita, detoks i stres. I często nawet po kilku miesiącach terapii nie ma rewolucyjnych zmian, ale z czasem krok po kroku dochodzi do remisji choroby. Przeszkodą jest też fakt, że każde zmiany muszą być wprowadzane pojedynczo przy dokładnej obserwacji organizmu chorego. Średnio trzeba się nastawić na kilkanaście miesięcy terapii.
Najlepszym, moim zdaniem, rozwiązaniem jest udanie się do lekarza
funkcjonalnej medycyny. Oczywiście w Polsce jest to nierealne, ale cała idea polega na tym aby połączyć alternatywne/holistyczne podejście z naukowym, czyli dużo testów i leczenie dietą plus suplementami. Naturopata jest kolejną dobrą, niemniej jednak gorszą opcją. Ja sama po zaadresowaniu tych 4 filarów i braku poprawy, miałabym problem co dalej robić, ponieważ nie jestem w stanie przeprowadzić specjalistycznych testów, które mogą być pomocne. Co prawda wykonuje się już je w Polsce, ale cena nie będzie dla wielu osób realna (ok. 3-5 tys zł minimum).
Niemniej jednak moim zdaniem trzeba zrobić wszystko co można, a na pewno zaadresowanie wspomnianych kwestii jest realne. Dlaczego jest to tak ważne? Wiele osób z chorobami autoimmunologicznymi nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji jakie mogą wynikać z postępu choroby. Oczywiście stwardnienie rozsiane nas przeraża, ale już Hashimoto stało się bardzo powszechne i mniej straszne, że nie zastanawiamy się co będzie dalej. Tymczasem często jedna choroba autoimmunologiczna pociąga za sobą kolejną na przestrzeni lat. I szkody jakie powstają są permanentne, czyli tkanki są nieodwracalnie uszkodzone co oznacza stałą dysfunkcję, dlatego przeraża mnie jak czytam na forach wypowiedzi dotyczące
odchudzania, różnych diet czy ćwiczeń np. kobiet chorych na Hashimoto, które w ogóle nie są świadome, że to co robią wpływa destrukcyjnie na ich zdrowie. Niestety w chorobach autoimmunologicznych trzeba być bardzo ostrożnym z wszelkimi manipulacjami i zmianami.
Dla otuchy dodam Wam historię konwencjonalnej lekarki, która dzięki diecie i suplementom pokonała stwardnienie rozsiane:
